ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΤΩΡΑ

Καταρρέει πράγματι ο κόσμος μας; Είναι ξεπερασμένη η ιδέα της προόδου; Ο επιστήμονας και διανοούμενος Steven Pinker μας καλεί να αποστασιοποιηθούμε από τους φρικιαστικούς τίτλους των ειδήσεων και τις αποκαλυπτικές προφητείες που παίζουν με τους φόβους και τις προκαταλήψεις μας. Κι αντί γι’ αυτό να δούμε τα γεγονότα: σε εβδομήντα πέντε εντυπωσιακά διαγράμματα, ο Pinker δείχνει ότι σήμερα υπάρχει βελτίωση από κάθε άποψη –μακροζωία, υγεία, ευημερία, ασφάλεια, ειρήνη, γνώση και ευτυχία– όχι μόνο στη Δύση, αλλά και σε όλο τον κόσμο. Αυτή η πρόοδος δεν είναι αποτέλεσμα παρέμβασης κάποιας μυστηριώδους δύναμης. Είναι ένα δώρο του Διαφωτισμού: η απόδειξη ότι η λογική και η επιστήμη μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή των ανθρώπων. Ο Διαφωτισμός, όπως γνωρίζουμε πλέον, δεν ήταν απλώς μια ελπίδα, παρήγαγε αποτελέσματα. Αλλά σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται σθεναρή υπεράσπιση. Ο Διαφωτισμός αντιτίθεται σε πράγματα που είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση –τον απολυταρχισμό, τη δαιμονοποίηση, τη «μαγική σκέψη»–, τα οποία οι δημαγωγοί είναι έτοιμοι να εκμεταλλευτούν. Πολλοί θεωρητικοί, λόγω πολιτικών, θρησκευτικών ή ρομαντικών πεποιθήσεων, τον πολεμούν. Το αποτέλεσμα είναι ένας διαβρωτικός φαταλισμός και η τάση να καταστρέφουμε τους πολύτιμους θεσμούς της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της παγκόσμιας συνεργασίας.